Kanał Elbląski – trasa „Pochylniami na Jeziorak”

Długość trasy: 220 km   |   Czas: 4-6 h dziennie   |   Liczba śluz: 10 pochylni

Dzień 1

Elbląg - odbiór barki w godzinach popołudniowych: km /

ELBLĄG
Elbląg leży na styku dwóch krain geograficznych: Żuław Wiślanych i Wysoczyny Elbląskiej. Turystów przyciągają do miasta średniowieczne budowle i urocze, pięknie wyremontowane kamieniczki Starego Miasta. Musimy odwiedzić Katedrę św. Mikołaja – jedną z najwyższych budowli sakralnych w Polsce (wieża o wysokości 97 m), Galerię Sztuki, Muzeum Archeologiczno-Historyczne. Warto wspiąć się schodami na górę Bramy Targowej.

Ciekawostka: Elbląg łączy z Nogatem mierzący 8 km długości Kanał Jagielloński. Jego budowę datuje się na 1438 rok(!). Z Kanału na Nogat wpływamy pod wrotami przeciwpowodziowymi w Bielniku. Wrota są pozostałością po dawnej śluzie, zbudowanej dla ochrony Elbląga przed wysoką wodą Nogatu – niegdyś głównego ujścia wód wiślanych.

Elbląg keja miejska

Dzień 2

Elbląg - Drużno - pochylnie - Małdyty: 38 km / 2 mosty zwodzone i 5 pochylni

JEZIORO DRUŻNO
Jezioro Drużno to ogromne przestrzenie zarośnięte sitowiem i trzciną, które dają schronienie 200 gatunkom ptaków. Nic więc dziwnego, że okolica jest miejscem „pielgrzymek” ornitologów z całej niemal Europy. Nurkujące z gracją perkozy, czaple siwe sterczące z wody jak suche badyle, żurawie, kormorany, łabędzie… – takie widoki cieszą oko płynących jeziorem.

W roku 1966 jest tu rezerwat przyrody o powierzchni 3 021,6 ha. Rezerwat obejmuje akwen Jeziora Drużno wraz z okolicznymi terenami roślinności szuwarowej, zarośli wierzbowych i lasu olszowego. Główny cel ochrony stanowi zachowanie miejsc lęgowych ptactwa wodnego i błotnego oraz względy naukowe i dydaktyczne. Obok ptactwa turyści mogą podziwiać 693 gatunki roślin naczyniowych.

Kanał Elbląski – trasa wiedzie przez Pochylnię Oleśnica

TRUSO
Truso było we wczesnym średniowieczu jednym z najważniejszych wikińskich portów nad Bałtykiem. Miejsce jest opisane przez anglosaskiego podróżnika Wulfstana, który dotarł tam z portu Hedeby (Dania) ok. 890 roku. Opis podróży, portu, obyczajów zamieszkujących w okolicy Aestiów (Prusów) jest umieszczony w „Chorografii” Orozjusza, przełożonej na język staroangielski za czasów króla Alfreda Wielkiego.

Z dawnej relacji wiemy, że miasto leżało gdzieś na ziemiach Prusów. Przez długi czas dokładna lokalizacja była nieznana. 25 lat temu dr Marek Jagodziński natknął się nad Jeziorem Drużno na pozostałości skandynawskiego portu. Lata badań dostarczyły licznych dowodów na to, że musi to być sławne Truso.

Port założony pod koniec VIII wieku istniał do początku wieku XI. Najnowsze odkrycia wskazują, że żeglarze ze Skandynawii zaglądali w to miejsce nawet 200 lat przed zbudowaniem portu. Świadczą o tym znaleziska charakterystyczne dla VI i VII wieku. Wikińscy żeglarze nie byli jednak pierwszymi, którzy osiedlali się w tym rejonie. Wykopaliska w leżącej na obrzeżach Truso strefie typowo mieszkalnej pokazują bardzo bogatą przeszłość tego miejsca. Historia osadnictwa w rejonie Truso liczy kilka tysięcy lat.

Truso podupada w X wieku, na co mają wpływ pożary i działania wojenne. Nie bez znaczenia są też zmiany polityczne w państwie pierwszych Piastów. Z czasem rolę Truso przejmuje założony w drugiej połowie X wieku Gdańsk. Obecnie trwają prace nad projektem odtworzenia części osady dla celów turystycznych i edukacyjnych.

W ostatnich latach wzmocnia się teza, że na tym terenie prowadził swą ostatnią działalność misyjną Św. Wojciech.

KANAŁ ELBLĄSKI
Z Jeziora Drużno wpływamy na Kanał Elbląski. Pora na najbardziej ekscytujący moment rejsu – przejście przez 5 pochylni.

Pochylnia Buczyniec

MAŁDYTY
Za nami pochylnie. Docieramy do Małdytów. Z atrakcji turystycznych należy wymienić neogotycką oficynę pałacową (1830). Kiedyś była częścią dużego kompleksu pałacowego, należącego do dóbr Augusta II Mocnego. Pałac uległ zniszczeniu w czasie II wojny światowej, zachowała się jedynie oficyna, brama wjazdowa i pozostałości parku z pomnikowymi drzewami.

W Małdytach możemy podziwiać też okaz ponad 150-letniej tui, jednej z największych w Polsce.

Dzień 3

Małdyty - Kan. Iławski - Jez. Karnickie - Jez. Jeziorak - Iława: 54 km /

JEZIORO KARNICKIE
Płynąc trasą na zachód, w kierunku Jezioraka mijamy Jezioro Karnickie. Zbiornik przecina nasyp o wysokości około 6 m i szerokości około 50 m. Jego środkiem biegnie wypełniona wodą rynna o szerokości około 10 m i głębokości ok. 1,5 m – czyli Kanał Iławski. Wchodzi on w skład drogi wodnej Kanału Elbląskiego. Lustro wody w kanale leży około 2 metry ponad poziomem jeziora Karnickiego.

KARNITY
W leżących w sąsiedztwie szlaku Karnitach znajduje się zespół pałacowo – parkowy z neogotyckim pałacem z roku 1856 roku. Powstał w miejscu spalonego podczas wojen polsko-szwedzkich dworu. Pałac wzniesiony z czerwonej cegły na kamiennej podmurówce. Główne wejście zdobi arkadowe podcienie z rzeźbioną balustradą znajdującego się nad nim tarasu. Sylwetkę budowli urozmaica narożna, oktaogonalna wieża. Po II wojnie światowej w pałacu mieści się ośrodek wypoczynkowy.

Kanał Ostródzki

JEZIORAK
Jeziorak jest najdłuższym (27 km długości) oraz szóstym pod względem powierzchni jeziorem w Polsce. W średniowiecznych dokumentach Jeziorak wymieniany jest pod nazwą Geyserich. Nazwa wywodzi się z języka pruskiego od słowa geeysa – czapla. Jedna z wysp jeziora zachowała nazwę „Czaplak”.

Na Jezioraku mamy wiele zatok, półwyspów i wysp. Brzegi jeziora są zalesione – północne wysokim drzewostanem, a południowe niskim. Nad Jeziorakiem rozgrywa się akcja książki: „Nowe przygody Pana Samochodzika”, gdzie tytułowy bohater szuka skarbów zrabowanych podczas II wojny światowej. Jezioro i jego brzegi są ostoją wielu gatunków ptaków (m.in czapla siwa i kormoran). Dla ich ochrony utworzono rezerwaty ornitologiczne.

Jeziorak

IŁAWA
Największa miejscowość nad Jeziorakiem, o ponad 700-letniej historii. Liczne historyczne budowle. Jedną z najważniejszych jest XIV-wieczny kościół gotycki z rokokowym ołtarzem oraz neobarokowy ratusz. Spośród innych ocalałych z wojennej pożogi zabytków nie można pominąć młyna położonego nad rzeką Iławką oraz secesyjnych i eklektycznych kamieniczek. W mieście odnajdujemy dziesiątki budynków neogotyckich, m.in.: dworzec kolejowy, wieżę ciśnień oraz gimnazjum.

Uwagę spacerowiczów zwracają XVIII-wieczne, stojące nieopodal parku miejskiego, rzeźby, które przedstawiają bohaterów mitologicznych. W pobliżu tego samego parku zbudowano niedawno nowoczesny amfiteatr im. Louisa Armstronga.

W okolicach Iławy znajduje się warta odwiedzenia miejscowość Szymbark (nie mylić z Szymbarkiem na Kaszubach) z ruinami gotyckiego zamku kapituły pomezańskiej z XIV wieku. Mamy tu zachowane mury z 10 wieżami – najwyższa 24 metry) oraz zabudowaniami dawnego folwarku Friedrichshof. Od strony wsi Kamionka do zamku prowadzi urokliwa aleja starych dębów, natomiast do zamku wjeżdża się po arkadowym moście.

Dzień 4

Iława - Jez. Jeziorak - Kan. Dobrzyński - Jez. Ewingi - Zalewo: 30 km /

KANAŁ DOBRZYCKI i JEZIORO EWINGI
Jednym z najpiękniejszych odcinków trasy jest Kanał Dobrzycki. Wykopali go już w latach 1331-1334 mieszkańcy Zalewa za zgodą komtura dzierzgońskiego Gűntera von Schwarzburga. W realizacji tego przedsięwzięcia uczestniczyli prawdopodobnie również Prusowie. Celem budowy było połączenie Zalewa, poprzez jezioro Ewingi, Kanał Dobrzycki, Jeziorak i Drwęcę z Pomorzem. Pierwotnie kanał posiadał śluzę uniemożliwiającą odpływ wody z Jeziora Ewingi do Jezioraka. Był krótszy, miał ok. 800 m długości (obecnie 2400 m). W trakcie budowy Kanału Elbląskiego (1849-1850 r.) Kanał Dobrzycki poszerzono i pogłębiono. Do jesieni 1850r. szlak łączący Zalewo z Miłomłynem był już gotowy do żeglugi. Nad kanałem, w miejscowości Dobrzyki, znajduje się kamienny most drogowy. Jest on repliką blisko 100-letniego poprzedniego mostu.

Kanał Dobrzycki

ZALEWO
Miejscowość leży nad Jeziorem Ewingi. W wyniku działań wojennych w Zalewie uległo zniszczeniu wiele obiektów będących świadkami ubiegłych stuleci. Zobaczymy tu gotycką basztę z XV wieku, w której obecnie znajduje się Izba Pamięci, XIV–wieczny kościół św. Jana, XIX-wieczny cmentarz żydowski oraz pozostałości murów miejskich.

Jezioro Ewingi przystań

Dzień 5

Zalewo - Jez. Jeziorak - Jez. Karnickie - Kan. Iławski - Miłomłyn: 30 km /

MIŁOMŁYN
Prawa miejskie Miłomłyn otrzymuje już w 1335 roku. Na początku XIV w., na miejscu osady pruskiej, Krzyżacy stawiają zamek i młyn. Przyległe osiedle targowe nazwano „Liebemühle”. Od tej nazwy wywodzi się aktualna nazwa miejscowości. Rekomendujemy wizytę w neogotyckim Kościele Parafialnym pod wezwaniem św. Bartłomieja. Świątynię zbudowano w latach 1898-1901 z wykorzystaniem oryginalnej – północnej ściany kościoła z XIV w. Wewnątrz zwracają uwagę trzy rzeźby (Ostatnia Wieczerza, Zmartwychwstanie, Złożenie do Grobu) umieszczone w późnobarokowym ołtarzu głównym. Godne obejrzenia są również ręcznie rzeźbiona ambona z początków XVIII w. oraz gotycka chrzcielnica.

Śluza Miłomłyn Kanał Elbląski

Dzień 6

Miłomłyn - Jez. Ruda Woda - Jez. Sambród - Buczyniec: 36 km /

BUCZYNIEC
Pierwsza z pochylni na trasie do Elbląga. Dogodne miejsce do zacumowania. Warto się tu na chwilę zatrzymać ze względu na Muzeum Kanału Elbląskiego. Możemy zwiedzić „od środka” maszynownię pochylni i zobaczyć z bliska, jak działają poszczególne elementy. Jest tu również obelisk ku czci twórcy Kanału i idei pochylni – inżyniera Steenke. Pomnik stanął jeszcze za życia budowniczego (!) Ufundowali go wdzięczni rolnicy, a ich wdzięczność zrodził wzrost dochodów. Płody rolne mogły szybciej i w większej ilości trafiać na elbląski rynek. Ciekawostką: u podstawy kamiennego obelisku znajduje się umieszczona w latach 80-tych XX wieku tablica z brązu zawierająca tłumaczenie niemieckiej inskrypcji w językach polskim i… holenderskim. Ta druga wersja pojawiła się omyłkowo, ponieważ omyłkowe okazało się przypisanie Steenkemu holenderskiego pochodzenia.

Na trasie: Muzeum Kanału Elbląskiego – Pochylnia Buczyniec

Dzień 7

Buczyniec - pochylnie - Drużno - Elbląg: 32 km / 5 pochylni i 2 mosty zwodzone

Pochylnia Kąty

Dzień 8

Elbląg - zwrot barki w godzinach porannych: km /